Damıtma
ya da distilasyon, iki veya daha fazla bileşen içeren bir karışımın
ısıtılıp, buhar ve sıvı faz oluşturmak suretiyle daha uçucu bileşence
zengin karışımların elde edilmesini sağlayan ayırma işlemidir. Ayırma
işlemi sırasında, buhar faz daha uçucu olan A bileşeni tarafından
zenginleşirken, sıvı faz ise kaynama sıcaklığı daha yüksek olan B
bileşenince zenginleşir. Fakat yüzde 100 A içeren bir buhar faz elde
edilemez.
Diğer bir tanımlama ile; tüm bileşenlerinin uçucu olmak
zorunda olduğu, yüksek oranlarda ayırmaya izin veren bir çeşit ayırma
işlemidir. İki veya daha fazla bileşenli sıvı karışımlarının ısıtılıp
buhar ve sıvı faz oluşturulması suretiyle, daha uçucu bileşence zengin
karışımların elde edilmesine denir.
Damıtmanın
gerçekleştirilebilmesi için temel şart, denge durumuna erişmiş
buhar-sıvı sisteminde, buhar fazın sıvı fazdan farklı bileşime sahip
olmasıdır. Buhar ve sıvı faz bileşimleri aynı olursa, damıtmada yeterli
bir ayırma gerçekleşmez.
Damıtma, özellikle organik bileşiklerin
saflaştırılması ve ayrılmasında en çok kullanılan yöntemlerden biridir.
Kaynama noktasında bulunan bir sıvıya daha fazla ısı verilirse sıvının
sıcaklığı artmaz, verilen ısı sıvının buhar haline dönüşmesini sağlar.
Sıcaklık, sıvının tamamen buhar halinde uzaklaşmasına kadar sabit kalır.
Bu yöntemle buhar basınçları farklı olan sıvılar birbirinden
ayrılabilir.
Çeşitli parametreler göz önüne alınarak damıtma
çeşitlerinin sınıflandırılması mümkündür. Çalışma şekline göre
sürekli-kesikli; besleme akımına göre ikili sistem-çoklu sistem; alınan
ürün akımının sayısına göre tek akım-çok akım; ayırma işleminde ek
besleme akımı kullanılıp kullanılmamasına göre azeotropik-ekstraktif-tuz
katkılı; kolon iç yapısına göre raflı kolon-dolgulu kolon gibi
sınıflandırmalar mümkündür. Ayrıca riflaks varlığına göre de
sınıflandırma söz konusudur.
Orta çağ simyacıları; zaç yağı [H2SO4], kezzap [HNO3] ve Tuz ruhu [HCL] gibi maddeleri de damıtma yöntemiyle elde etmişlerdir
